Юракнинг ишемик касаллиги – юрак-томир тизимининг кенг тарқалган касаллиги; миокард ишемияси ва коронар қон айланишининг бузилиши билан кечади. Юракнинг ишемик касаллигига асосан коронар (тож) томир артериялари атеросклерози натижасида юрак мушакларида қон айланишининг етишмай қолиши ва шу туфайли Юракнинг қонга ёлчимаслиги сабаб бўлади. Юракнинг ишемик касаллигига стеногкардия (дастлабки, муқим, номуқим), миокард инфаркти, инфарктдан кейинги кардиосклероз, аритмик тур ва юрак етишмовчилиги киради. Юракнинг ишемик касаллиги мунтазам ривожланиб борувчи оғир юрак хасталиги ҳисобланади. Ёш улғайган сари касаллик учраши кўпаяди.
Юракнинг ишемик касаллиги клиник жиҳатдан бир хилда келмай, дам зўрайиб, дам босилиб туради. Кўпинча, юракнинг ишемик касаллиги зимдан кечиб, бемор ўзининг шундай хавфли касалликка чалинганини билмай, шифокорга мурожаат қилмай юради. Одатда, Ю. и. к. нинг дастлабки клиник белгиларидан бири – зўриқиш стенокардияси хуружи бўлиб, жисмоний иш бажарилганда рўй беради. Кейинчалик касаллик узоқ давом этиши, ҳатто йиллаб чўзилиши мумкин. Кўпинча, зўриқиш стенокардиясига бирмунча вақтдан кейин тинч ҳолатда ҳам кузатиладиган тинч ҳолат стенокардияси хуружлари қўшилиши мумкин.
Юракнинг ишемик касаллигининг келиб чиқиши ва ривожланишига кишиларнинг ёши, касалликка ирсий мойиллик, гипертония касаллиги, қандли диабет, семириб кетиш, ичкиликка ружу қилиш, кашандалик, кам ҳаракат (гиподинамия), жисмоний ҳамда руҳий зўриқиш ва бошқа(лар) сабаб бўлади. Кашандалар ўртасида Ю. и. к. нинг нисбатан кўп учраши кузатилган.
Юракнинг ишемик касаллигининг ривожланишида, айниқса, холестериннинг роли катта. Қоида холестерин миқдорининг ошиб кетиши атеросклерозга сабаб бўлади ва бу Ю. и. к. ривожланиш хавфини оширади.
Юракнинг ишемик касаллигининг хавфли омилини бартараф этса бўладиган ва бартараф этиб бўлмайдиган хиллари бор. Масалан, кўкрак кисиши (стенокардия), миокард инфаркти, инсультни бартараф этиб бўлмайди; агар одам бу касалликлар билан бир марта оғриб ўтган бўлса, Ю. и. к. ривожланиш хавфи кўпроқ бўлади.
Юракнинг ишемик касаллигининг дастлабки босқичи стенокардия бўлса, миокард инфаркти унинг энг оғир шаклидир. Стенокардия билан бемор узоқ вақт яшаши мумкин, аммо дастлабки даврида (биринчи уч кун) 20-30 % беморда миокард инфаркти кузатилади. Миокард инфарктининг клиник белгилари, одатда, стенокардия белгиларига ўхшаш бўлиб, фақат оғриқ узоқроқ ва кучлироқ давом этади. Бунда дастлабки соатлардаёқ ўлим рўй бериши ёки кейинчалик ҳам жиддий асоратлар кузатилиши мумкин. Инфарктдан кейинги кардиосклероз, юрак аритмияси, юрак етишмовчилиги аслида Ю. и. к. нинг асоратлари бўлиб, юрак-томир тизими касалликларидан бўладиган ногиронлик ва ўлимнинг асосий сабабларидир. Юракнинг ишемик касаллигига гумон қилинганда дарҳол беморни касалхонага ётқизиш зарур. Касалликнинг клиник белгилари (касаллик тарихи, бемор шикоятлари, перкуссия, аускультация, умумий кўрув), электрокардиография, юрак мушакларига хос ферментлар ва структура элементлари (креатининг фосфокназа изоферментлари, миоглобин ва бошқа(лар)) ҳамда қон таҳлили, эхокардиография ва бошқа(лар) текширув натижаларига қараб диагноз қўйилади.
Юракнинг ишемик касаллигини даволаш терапевтик ва жарроҳлик усулида олиб борилади. Юракнинг ишемик касаллигида парҳега риоя қилиш муҳим аҳамиятга эга. Овқатнинг умумий миқдори ва калориясини чеклаб, вазнни меъёрида сақлашга ҳаракат қилиш, бадан тарбия билан шуғулланиш, меҳнат ва дам олишни уйғунлаштириш, врач кўрсатмаларига бекаму кўст амал қилиш лозим. Чекишни ташлаш шарт. Юракнинг ишемик касаллигининг олдини олиш учун гипертония касаллиги, қандли диабет ва бошқа(лар)ни даволаш зарур.
Юракнинг ишемик касаллиги билан оғриган беморлар кардиолог шифокор назоратида бўлишлари керак.
[addtoany]
