Куйиш

Куйиш – юқори ҳарорат, кимёвий моддалар (ишқор, кислота, оғир металларнинг тузлари ва бошқа(лар)), электр токи ва радиоактив нурлар таъсирида тўқималарнинг шикастланиши. Шунга кўра, термик куйиш, кимёвий моддалар ва нурлар таъсирида куйиш фарқ қилинади. Турмуш ва и. ч. да юқори ҳарорат таъсирида куйиш, яъни термик куйиш кўп учрайди.

Тўқималарнинг зарарланишига қараб куйишнинг 4 даражаси фарқланади: I даражада – тери қизариб, бироз шишади, 4-5 кундан сўнг тузала бошлайди. II даражада – қизарган тери юзасида тиниқ, сарғиш, суюқлик билан тўла пуфакчалар пайдо бўлади, улар ёрилганда терининг юза қавати очилиб, безиллаб туради. Ярага инфекция тушмаса, 10-15 кунда чандиқсиз тзалади. III даражада – терининг ҳамма қавати ўлади (тери усти қорайиб кетади – некроз). IV даражада – тери ва тери ости тўқималари (пай, мушаклар ва ҳатто суяклар) куйиб кўмирга айланади. Одатда, куйган жой жуда секин тузалди, кўпинча, ўша жойда чуқур чандиқлар пайдо бўлади. Айниқса, киши юзидаги чандиқлар ҳуснни бузади. Бўйин ва бўғим атрофидаги чандиқлар (оғир турлари) улар ҳаракатини чеклаб кўйиши мумкин.

Куйишнинг оғир-енгиллиги фақат К. даражасига қараб эмас, балки қанча жой куйганлигига, яъни шикастланган кишининг бутун тана юзсига қараб (% ҳисобида) аниқланади.

Куйишда бериладиган биринчи ёрдам тутётган, ёнган ёки кимёвий моддалар тўкилган кийимни ечиб ёки қиркиб олиш, куйган жойга асептик боғлов куйишдан иборат. I даражали К. да куйган жойга 79° ли спирт, арақ, одеколон, марганцовканинг нимранг эритмаси сутилади. Тананинг кўп қисми куйганда беморни тезлик билан даволаш муассасасига олиб бориш керак. Биринчи ёрдам кўрсатишда куйган жойдаги пуфакчаларни ёриш, ҳар хил малҳамлар қўйиш, хусусан, сийдик боғлаш ярамайди.

[addtoany]